OSI referans modeli katmanlı yapıda çalışır. Her bir
katman üst katmana servis sağlar. Ağ üzerindeki iki
bilgisayarın iletişiminde katmanlar sırayla iletişim kurarlar.
Gönderici cihazda veri alt katmanlara iletilirken
taşıma katmanına (4.katman) geldiğinde segmentlere
(bölüm) ayrılır. Ağ Katmanına (3.katman) geldiğinde ise
bu segmentlere adres (IP) eklenir ve artık segmentler paket
halini alır. Paketler Veri katmanına (2. Katman)
geldiğinde ise MAC adres bilgisi eklenir ve artık çerçeve
(Frame) adını verdiğimiz yapıya dönüşerek iletime hazır
hale gelir.
Fiziksel katmanda verinin iletimi kablo ile olur. Alıcı
bilgisayarda ise önce fiziksel katman ile karşılanan veri üst
katmanlara doğru hareket eder.
1.Katman (Fiziksel Katman)
Fiziksel katmanda tanımlanan standartlar taşınan verinin içeriğiyle
ilgilenmezler. Bu katman 1 ve 0’ın nasıl elektrik, ışık veya radyo sinyallerine
çevrileceğini ve aktarılacağını tanımlar. Fiziksel katmanda kullanılacak konnektör türü,
kablo türü gibi elektiriksel ve mekanik özelliklerle ilgilenir. Örneğin V.24 ,V.35, RJ45
,RS-422A standartları fiziksel katmanda tanımlıdır.
Gönderen tarafta fiziksel katman 1 ve 0’ı elektrik sinyallerine çevirip kabloya
yerleştirirken, alıcı tarafta fiziksel katman kablodan okuduğu bu sinyalleri tekrar 1 ve 0
haline getirir.
Bu katmanda çalışan cihazlara Hub(göbek) cihazını örnek verilebilir. Hub
gelen veriyi bir takım elektrik sinyalleri olarak gören ve sinyalleri çoğaltıp , diğer
portlarına gönderen cihazdır.
2.Katman (Veri Link Katmanı)
Network katmanından aldığı veriyi hata kontrol bitlerini ekleyip, framelere bölerek
fiziksel katmana iletir. Bu katman Framelerin hatalı gelip gelmediğini kontrol eder. Bu
kontrolü CRC algoritması ile yapar. Bu algoritma gelen veri için bir kod üretir ve bu kod
framelere eklenir. Alıcı tarafta frameler bu katmana geldiğinde veri için CRC kodu üretilir ve
gelen CRC kodu ile karşılaştırılır. Kod doğru ise veri düzgün iletilmiş demektir.
Veri Link Katmanı MAC ve LLC olmak üzere ikiye ayrılır;
MAC: Bu bilgi network kartının üzerinde fiziksel olarak kazınmış bir bilgidir. Veri hata
kontrol kodu ile birlikte alıcı ve gönderici MAC adresleri ile doğrudan network kartına
gönderimi yapılır.
LLC: Network katmanı ile donanım arasında mantıksal bir bağlantı arabirimi oluşturur. Bu
katmanda protokoller frame içindeki 1 bytelık SAP numarası ile adreslenir.
3.Katman (Ağ Katmanı)
Bu katman, veri paketlerinin ağ adreslerini kullanarak bu paketleri uygun ağlara
yönlendirme işini yapar. Yönlendiriciler (Router) bu katmanda tanımlıdırlar. Bu katmanda
iletilen veri blokları paket olarak adlandırılır.
Bu katmandaki yönlendirme işlemleri ise yönlendirme protokolleri (RIP, IGRP,
OSPF ve EIGRP) kullanılarak gerçekleştirilir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir
nokta da yönlendirme protokolleri ile yönlendirilebilir protokollerin farklı şeyler
olduğudur.
Bu katmanda kullanılan yönlendirme protokollerinin görevi, yönlendirilecek
paketin hedefe ulaşabilmesi için geçmesi gereken yolun hangisinin en uygun olduğunu
belirlemektir.
Yönlendirme işlemi yukarıda bahsettiğimiz yönlendirme protokollerini kullanarak
dinamik bir şekilde yapılabileceği gibi yönlendiricilerin üzerinde bulunan yönlendirme
tablolarına statik olarak kayıt girilerek de paketlerin yönlendirilmesi gerçekleştirilebilir.
4.Katman (Taşıma Katmanı)
Bu katman üst katmanlardan gelen veriyi ağ paketi boyutuna göre parçalara
böler. Bu katmanda veriler segmentlar halinde taşınır. TCP, UDP bu katmanda
çalışır. Eğer veri taşıma katmanında tcp protokolü ile taşınırsa, veri segmentlere
bölünürken her segmente bir sequence number verilir. Böylece alıcı bilgisayarda bu
numaralara göre segmentler birleştirilir veri tekrar elde edilir.
Taşıma katmanı gönderici bilgisayarda veriyi üst katmandan alarak segment
denilen parçalara ayrırır. Alıcı bilgisayarda ise alt katmandan(veri katmanı) aldığı
veriyi tekrar birleştirip üst katmanlara iletir.
Bu katman aynı zamanda akış kontrolü (flow control) kullanarak karşı tarafa
gönderilen verinin yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol eder.
5.Katman (Oturum Katmanı)
Bu katman iletişimde bulunacak iki nokta arasındaki oturumun kurulması,
yönetilmesi ve sonlandırılmasını sağlar.
Örneğin A bilgisayarı B üzerinde ki yazıcıya yazdırırken, C bilgisayarı B
üzerindeki diske erişiyorsa, B hem A ile olan, hem de C ile olan iletişimini aynı anda
sürdürmek zorundadır. Bu katmanda çalışan Net BIOS ve Sockets gibi protokoller
farklı bilgisayarlarla aynı anda olan bağlantıları yönetme imkanı sağlarlar.
6.Katman (Sunum Katmanı)
Bu katman verileri uygulama katmanına sunarken veri üzerinde bir kodlama ve
dönüştürme işlemlerini yapar. Ayrıca bu katmanda veriyi sıkıştırma / açma, şifreleme /
şifre çözme, EBCDIC’dan ASCII’ye veya tam tersi yönde bir dönüşüm işlemlerini de
yerine getirir.
7.Katman (Uygulama Katmanı)
Uygulama katmanı bilgisayar uygulaması ile ağ arasında bir arabirim sağlar. OSI
katmanları arasında sadece bu katman diğer katmanlara servis sağlamaz.
Uygulamaların ağ üzerinde çalışması sağlanır. Uygulama katmanı ağ servisini
kullanacak olan programdır. Bu katman kullanıcıların gereksinimini karşılar. SSH,
telnet, FTP, TFTP, SMTP, SNMP, HTTP, DNS protokolleri ve tarayıcılar bu katmanda
çalışır. E-posta ve veritabanı gibi uygulamalar bu katman aracılığıyla yapılır.
Bu makale [1] Temel Network Bilgisi‘nin devamıdır.